Z wizytą w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej.

29 września 2022r. wybraliśmy się do Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Muzeum to jest jednym z najważniejszych miejsc martyrologii polskiej z epoki zaborów. Zlokalizowane jest na terenie twierdzy zbudowanej przez cara Mikołaja I w latach 1832-1834, po stłumieniu powstania listopadowego. Cytadela obsadzona silnym garnizonem, wyposażona w kilkaset armat, wzmocniona w latach późniejszych systemem 5 fortów oraz przyczółkiem mostowym na Pradze, miała zwiększyć kontrolę władz rosyjskich nad buntowniczą Warszawą.

W jednym z budynków, tzw. X Pawilonie powstałym w latach 1826-1828, zostało zlokalizowane centralne więzienie śledcze dla więźniów politycznych. Według szacunkowych danych przez Cytadelę, w której urzędowała komisja śledcza i sąd wojenny, przewinęło się około 40 tysięcy więźniów – bojowników o wyzwolenie narodowe i przemiany społeczne.

Wśród więźniów X Pawilonu były tak wybitne postaci polskiej historii jak Romuald Traugutt, Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Gustaw Ehrenberg, ks. Piotr Ściegienny, Stefan Okrzeja i wielu innych. Kilkuset z więzionych stracono w egzekucjach na stokach Cytadeli, tysiące wywieziono na Syberię. X Pawilon jest udostępniony do zwiedzania od 1963 roku.

Tekst: K.P.